W latach 2004-2009 pożyczki mieszkaniowe we franku były bardzo rozchwytywane ze względu na niskie oprocentowanie i stabilny kurs waluty. Niski kurs franka spowodował, że wiele osób kupujących nieruchomości zdecydowało się na zadłużenie w szwajcarskiej walucie. Gdy sytuacja na rynku walutowym zaczęła się zmieniać, a frank się umocnił, wówczas raty kredytów denominowanych poszybowały w górę, a kredytobiorcy znaleźli się w bardzo niekorzystnej sytuacji, gdyż ich zadłużenie wobec banków zaczęło się powiększać. Na temat frankowiczów narosło wiele mitów, dlatego postaramy się przytoczyć zarówno kilka faktów, jak i mitów.

Fakty na temat kredytów frankowych

W sprawie kredytów frankowych nadal istnieje wiele pytań bez odpowiedzi. Problemem stała się rosnąca liczba informacji, z których część opiera się na faktach, a inne stanowią tylko źródło spekulacji, co wprowadza kredytobiorców w błąd. Sytuacja ta sprawiła, że wokół frankowiczów i spraw frankowych narosło wiele mitów. Jaka jednak jest rzeczywistość? Otóż faktem jest, że:

• Banki stosowały niedozwolone klauzule umowne

Niektóre umowy kredytów waloryzowanych kursem franka były wadliwe i kształtowane w sposób jednostronny, co potwierdzają wyroki sądów. Z ich treści wynika, że całość ryzyka związanego z zawarciem umowy kredytowej w walucie obcej przechodzi na kredytobiorcę, a bank nie odpowiada za ewentualne negatywne skutki.

Nieprawidłowości dotyczyły ustalania kursów franka przy waloryzacji kredytu i przeliczeniu rat na złote. Dodatkowo wprowadzono system premiowania, który zachęcał pracowników banków do sprzedawania kredytów waloryzowanych kursem franka. To w połączeniu z niskim poziomem wiedzy finansowej i nieostrożnością klientów, doprowadziło do powstania problemu o dużej skali.

• Pozytywny wpływ wyroku TSUE - sygn. akt C‑260/18 na orzecznictwo sądów

Przełomem w sprawie frankowej było stanowisko Trybunału Sprawiedliwości wygłoszone ws. Państwa Dziubak, gdzie uznano wolę konsumenta za rzecz nadrzędną i uwzględniono aktualne interesy kredytobiorców. Co więcej, postanowiono o nieutrzymywaniu przez sąd nieuczciwych i wadliwych warunków umów kredytowych. Wyrok TSUE z dnia 3 października 2019 roku w sprawie o sygn. akt C‑260/18 wpłynął zatem pozytywnie na orzecznictwo polskich sądów, co skutkuje większą powtarzalnością orzecznictwa.

• Frankowicze mogą liczyć na pomoc Rzecznika Finansowego oraz UOKiK

Jest to oczywiście fakt! Odpowiednie działania w toku sądowej sprawy frankowej często skutkują przystąpieniem do sprawy Rzecznika Finansowego i/lub UOKiKu, którzy składają wielostronicowe opracowanie problemu korzystne dla kredytobiorcy.

Mity na temat kredytów frankowych

Rosnąca liczba informacji sprawiła, że wokół frankowiczów i spraw frankowych narosło wiele mitów. Oto przykłady niektórych z nich!

• Frankowicze zaciągali kredyty walutowe

Oczywiście twierdzenie to jest błędem, a pojawia się w wielu fachowych opracowaniach. Kredyty indeksowane do waluty obcej, jaką jest frank szwajcarski, są kredytami złotówkowymi. Oznacza to, że są one udzielane, wypłacane i spłacane w walucie polskiej PLN. Zatem przedmiotem sporu nie są kredyty w walutach obcych, gdyż tam klauzula indeksacyjna nie występuje i nie ma wątpliwości, że jaką sumę kredytodawca wziął, taką zobowiązany jest wraz z odsetkami oddać.

• Frankowicze sami są sobie winni

W przeważającej części jest to mit, gdyż problem stanowiły tutaj umowy konstruowane przez banki w taki sposób, że instytucje te mogły w sposób dowolny kształtować sposób ich wykonywania. Mowa tutaj na przykład o kursie CHF, gdy przy wypłacie do kapitału dodawano kilka procent wartości kredytu, dodatkowych kosztach czy oprocentowaniu. Co więcej, sami pracownicy banków, którzy sprzedawali kredyty frankowiczom zapewniali ich, że kurs CHF nie wzrośnie o więcej niż 25%, z uwagi na to, że jest to stabilna waluta.

• Frankowicze nie chcą spłacać zaciągniętych zobowiązań

Jest to kolejny mit, gdyż kredytobiorcy solidnie spłacają swoje zobowiązania. Natomiast słusznie nie chcą spłacać dodatkowych zobowiązań, które narosły wskutek stosowania klauzul abuzywnych i indeksacyjnych. To indeksowanie PLN umożliwiło bankom zwiększanie swoich należności z tytułu kredytów, jednak po usunięciu klauzuli nie mogą być one uznawane za należne.

• Wyrok TSUE - sygn. akt C‑260/18 automatycznie unieważnia kredyty frankowe

Mit ten rozpowszechniany jest głównie przez podmioty zajmujące się pozyskaniem klienta frankowego. Wyrok TSUE z dnia 3 października 2019 roku mówi jedynie o tym, jakie są możliwe rozstrzygnięcia sądów w sytuacji, kiedy uznają, że część umowy frankowej stanowi postanowienie niedozwolone. Wyrok ten nie skutkuje automatycznym odfrankowieniem i unieważnieniem umowy.